ارجحترين ساز ميان زهي ها با ميدان صوتي بسيار گسترده است ، درخشان ، روشن وبسيار چابك بوده با طيف وسيعي از طنين هاي غني ، زنگدار ، خشن ، ارامش بخش و.... ميباشد و به همين دليل امكانات گسترده اي را در اختيار اركستر ميگذارد.
ويلن سازي است كه تمامي فواصل كروماتيك عربي و فواصل كروماتيك مخصوص موسيقي ايراني و هر موسيقي ديگر را به راحتي اجرا ميكند .اين ساز داراي چهار سيم است و در هنگام نواختن روي شانه چپ نوازنده قرار ميگيرد ، ويلن به وسيله ارشه نواخته ميشود ، اين ساز چه به صورت تكنواز و چه به صورت هم نواز مهمترين عضو اركسترهاي كوچك و بزرگ محسوب ميشود.
در همنواز اركسترهاي بزرگ ويلن به دو گروه ويلن يك و ويلن دو تقسيم ميشود كه كار گروه ويلن يكها اجراي ملودي اصلي و نقش ويلن دومي ها هارموني قطعه ميباشد .
بسياري از اهنگسازان بزرگ جهان معتقدند كه ويلن قادر است انواع پاساژهاي تند و تزئيني و ماهرانه را به راحتي از هر ساز ديگر بهتر اجرا كند و البته از اين ساز به علت چابوكيش در ملودي هاي پر تحرك بسيار استفاده ميشود .
توضيحي درباره تاريخچه ويلن:
شايد ابتدا اين مسئله به نظر برسد كه ما بر اين راستا هستيم كه در مقوله ساز شناسي به صورتي گذرا و مختصر از معرفي سازهاي مختلف بگذريم اما ما در نظر داريم در معرفي هر ساز بسيار موشكافانه برخورد كنيم و همچون يك سايت تخصصي يك ساز تمامي مطالب گفته و نا گفته يك ساز را بيان كنيم با اين حساب ممكن است معرفي يك ساز و اساتيد ان در داخل و خارج از كشور به دراز بكشد واين از سر وسواس ما براي ارائه يك دايره المعارف كامل موسيقي است كه شايد در نوع خود منحصر به فرد نيز باشد بنابراين دست تمامي كساني را كه در رشته هاي نوازندگي سازهاي كلاسيك به هر صورت فعاليت دارند ميفشاريم و از همه انها براي همكاري نزديك وصميمانه دعوت ميكنيم باشد كه اين حركت سبب پيشرفت و معرفي موسيقي كلاسيك در ايران باشد.
تارخچه ساز ويلن بخش اول:
در اين گفتار سعي خواهيم كرد به سئوالاتي همچون منشا و مبدا ساز ويلن چگونگي پيشرفت و توسعه ان در اروپا و جهان و تحوه تكامل اين ساز و اساتيد برجسته اين ساز در جهان بپردازيم. در اروپا تاريخچه ويلن به قرن 9 ميلادي باز ميگردد
البته شايد اين تاريخچه به اسيا باز گردد اما به درستي مشخص نيست ظاهرا كمتر از 450سال طول ميكشد تا نياز فرم امروزي براورده شود دليل اين مدعي رادر طول قرنهاي مختلف براي شكل گيري كلي الات موسيقي دانست
فرم اصلي سازهاي زهي به صورت يك تكه چوب خم شده كه توسط يك رشته كشيده به پايين دوش بسته ميشده است بوده است و رشته توسط يك حلقه يا پل تقسيم بندي شده بود.در فرمهاي تكامل يافته تر براي تسريع طنين از پوسته هاي لاك پوشت ، جعبه هاي چوبي يا مثانه خوك استفاده ميشد .
در توليد سازهاي زهي و بخصوص در دوفرم اصلي كه در دوران كلاسيك وجود داشتند
اين تمايز در فرم با يك تمايز در نوع استفاده ان همراه شد و الت موسيقي درام پوليگونال اصيل تر از ان دوي ديگر و منحصرا براي اواز ضمينه هاي ديني و غنايي مورد توجه قرار گرفت و بعنوان يك وسيله محبوب در جشنها مورد استفاده ميشد.
در واقع ما ميتوانيم منشا شناسي ساز ويلن و سازهاي زهي را توسط نقشي كه رشته ها يا سمها ايفا ميكنند بررسي كنيم ، قديمي ترين سازهاي زهي توسط انگشتان دست رشته هاي سيم راتنظيم يا باز و بسته ميكردندشايد تنظيم سيمها ابتدا توسط يك تكه چوب انجام ميشده استتا قبل از اينكه hair-bow ايجاد شود
البته ممكن است كه اين تكه چوب تنظيم كننده رشته سيمها توسط اعراب وارد سازهاي زهي شده باشد ، ممكن است اين مسئله يعني تاريخچه تنظيم سيمها و منشا ان و محل ان كه ممكن است در اروپاي شمالي يا هند يا اسياي نزديك باشد هميشه در پرده اي در ابهام باقي بماندو يا شايد اين تغيير در چند نقطه به طور
همزمان اتفاق افتاده باشد
چنانكه ما از قزن 11 ميلادي به بعد دو وسيله تنظيم موسيقي ميابيم:
اول وسيله اي با pyriform ‘? pear-shaped
و دوم وسيله اي بيضي شكل كه تنها اندكي خم ميشده است و پشت دنده ها متصل ميشده است
برخي بر اين باورند كه ساز ويلن متعلق به يك امپراطوري هند در 5000 سال قبل از ميلاد بوده است و برخي ديگر نيز ريشه ان را به ايران و ساز رباب ميدانند وبرخي ديگر ريشه ان را در افريقا و حتي كشورهاي عربي ميدانند.
فرمهاي اوليه داراي سوراخي بودند كه بر روي ساز قرار داشت اما بعد ها اين سوراخ از بدنه ساز ها حذف شدند و اين ساز با چهار سيم سر اغاز ساز ويلن تكامل يافته در سالهاي اينده شد.
در اروپا از قرن 11 ما ميتوانيم ساز ويلن را به صورتي تكامل يافته تر بيابيم
معرفی
ويولن سازی است زيبا- چابک و پراحساس که دارای قابليتهاي بسيار وسيع می باشبطوری که تمام علاقمندان موسيقي به حياتي آن در اجرای موسيقي اذعان دارند. اين ساز جادويي که علاوه بر تمام توانايي های اجرايي دارای ظاهری زيبا و دلربا می باشد در ارکستر سمفونيك امروزی همراه با ساير اعضاء خانواده اش (ويولا- سلو و کنترباس) حدود 3/2 نوازندگان را به خود اختصاص می دهند و به همين جهت از آنها به عنوان ستون فقرات ارکستر ياد می شود و در اين خانواده نيز ويولن مهمترين وظيفه را به عهده داشته از نظر تعداد نيز بر ساير اعضاء مقدم است در طول تاريخ موسيقي هر از چند گاهی تلاشهايي صورت گرفته تا شايد بتوان اين وظيفه خطير ويلن را به گروه ديگری از سازها محول نمود که تمام اين تلاشها به نتيجه مثبت نرسيده و حتی نزديكترين خويشاوند ويولن که ويولن آلتو می باشد نيز نتوانسته جايگزين مناسبی برای اين برادر کوچکتر خود باشد و ويولن همچنان در صف اول ارکستر سمفونيك می درخشد و توانايي های بی بديل خود را به رخ می کشد و هر دم ما را بر اين عقيده راسختر می گرداند که :"برای اجرای موسيقي كلاسيك اگر ويولن نبودراهی نداشتيم مگر آنرا اختراع كنيم" (نقل به مضمون جمله ای از بتهوون).
پيشينه
در مورد موطن اصلی و زمان پيدايش ويولن نمی توان به طور حتم ويقين اظهار نظر کرد و مکانی را به عنوان موطن و تاريخي را به عنوان زمان آغاز پيدايش اين ساز در نظر گرفت اما می توان گفت سازهای زهی کششی (آرشه ای) - که اجداد ويولن به حساب می ايند دارای قدمت بسيار طولانی می باشند و بنا بر نظريهگروهی برای اولين بار پيش از ميلاد مسيح در سرزمين هندوستان به وجود آمده اند اما آنچه را ازتاريخچه ويولن می توان به استناد نام برد مربوط به کنده کاری ها و نگاره های اروپايي از حدود سال نهصد ميلادي است که دراين کنده کاری ها و نگاره ها سازهايي قابل تشخيص می باشند که جزو خانواده سازهای زهی کششی محسوب می شونداما تفسيراين نگاره ها ودريافت موضوعاتی از قبيل اينكه آيا ويولن تکامل يافته يكي ازاين سازها است ياا تمام اين سازها الگويي برای شکل گيری ويولن بودند؟
و در اين صورت سهم هر کدام درمسير تکامل ويولن چيست؟به يقين غير ممکن می باشد ونظرياتی که امروزه ابراز می شوند صرفا براساس گمانه هايي هستند که نزد محققين رواج و امکان بيشتری دارند و نه فرضياتي که از طرق علمی به اثبات رسيده باشند. اما سازهای موجود
در نگاره های فوق الذکر را به چهار دسته به شرح زير تقسيم نموده اند :
1- ربک ( ( Rebec که هم خانواده لوت می باشد ( بنا بر نظريه گروهی لوت از ساز بربط منشعب شده است)
2- فيدل (Fidlle) که در هنگام نوازندگی در برابر سينه نوازنده قرار می گرفت و دارای سيم های واخوان می بود که نمونه های مشابه اين ساز را امروزه در مناطقی مانند تركيه و افريقاي شمالی می توان يافت.
آموزش ویلن در ایران دارای 2 بخش سنتی (ایرانی) و کلاسیک جهانی می باشد.